İNME (FELÇ)

İnme (felç) beyni  besleyen damarlardan birinin tıkanması ve kanaması sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur.Her iki durumda da beynin kan akımı bozulmaktadır.Tıkanan veya kanayan damarın beslendiği beyin bölgesine oksijen ve gerekli besin maddeleri ulaşamaz.Sonuçta beynin bu bölgesinin vücut üzerindeki kontrolü ortadan kalkar.Hastalığın bulguları etkilenen bölgeye göre değişiklik gösterir.

Beynin sol yarısı vücudun sağ tarafını, sağ yarısı ise sol tarafını kontrol eder.Konuşma merkezi ise insanların büyük kısmında beyin sol tarafında yerleştirilmiştir.


İnme tüm dünyada bir çok ülkede en fazla ölüme yol açan ve en fazla sakat bırakan hastalıklar arasındadır.Hastaya olduğu kadar, çevresine ve topluma maliyeti oldukça yüksek bir hastalıktır.İnmelerin büyük bir bölümü beyni besleyen damarların tıkanıklığına bağlıdır.Küçük bir bölümü ise ( yüzde 15 ) beyin damarlarının yırtılarak kanamasına bağlıdır.

İNME NEDİR ?

İnme yani felç: organik veya foksiyonel nedenlerle adelelerin çalışmaması durumudur.Beyinde oluşan bazı olaylar sonucu sinir iletişiminin yapılmaması nedeniyle bazı organların hareket kabiliyetini yitirmesidir.

İNME BELİRTİLERİ

• Vücudun bir yarısında yüzde, kolda veya bacakta meydana gelen ani zayıflık ve hissizlik
• Tek bir gözün ani körlüğü veya çift görmesi
• Konuşmada veya konuşulanı anlamada zorlanma
• Ani ve şiddetli baş ağrısı
• Açıklanamayan baş dönmesş, ayakta duramama ve düşme

Kolestrol,lipoprotein, aşırı kilo, sigara ve hipertansiyon inmelerin başlıca sebepleridir.Bunların arasında hipertansiyon kontrolü en kolay olan risk faktörüdür.Eğer hipertansiyon sürekli kontrol altında tutulursa inme tehlikesi %50 oranda düşürülebiliyor.Bunun içinde tuzdan uzak durmak ve fazla kiloları vermek gerekiyor.Son araştırmalarda potasyum ve kalsiyum uzun süredir sanıldığı gibi hipertansiyonu düşürmediği anlaşılırken, ancak potasyumun belirli bir oranda inmeyi önlediği anlaşıldı.İnmeyi önlemenin bir şartının da yüksek dansiteli yani iyi huylu lipoproteinlerin çok düşük bulunması olduğu anlaşıldı.Sigara kullananlara gelince ;
İçenlerin içmeyenlere oranla riskleri 11 kat fazladır.Bunun yanında 50 yaşından önce sigarayı bırakanlar inme riskini sigara kullanmamış birinin seviyesine indirebiliyorlar.Bunun  için gereken sürenin 5 yıl, bayanlar için ise sadece 2 yıl olduğu saptandı.
Hergün düzenli olarak alınan 30 mg. Aspirinin inme riskini %25 oranda düşürdüğü son yapılan araştırmaların ortaya koyduğu bulgular arasında.

DAMAR SERTLİĞİ ( ARTERİOSKLEROZİS) NEDİR ?

Beynin kan akımı, damalrdaki daralma veya tıkanma sonucunda bozulur.Damar sertliği atardamarlarının kronik ilerleyici bir hastalığıdır.Bu hastalık damar duvarında kalınlaşmaya ve harabiyete yol açar.
Kalp hastalıkları inme gelişimini tetikleyebilir.Kalp ritm bozuklukları, kalp kapakcıkları ve kasının  fonksiyon bozuklukları beyin damar hastalıklarına zemin hazırlar.Bu nedenle kalp hastalıklarının tanı ve tedavisi inme gelişimini önlemede önemlidir.
Günümüzde risk faktörlerinin çoğu tedavi edilmektedir.Bunun için 40 yaş üzeri her hastanın bir hekim tarafından görülmesi ve uygun testlerden geçirilmesi önerilir.Özellikle ailede inme veya kalp krizi öyküsü varsa mutlaka uygun tetkikler yapılmamalıdır.Erken önlem alınırsa damar serliği ve buna bağlı ortaya çıkan diğer hastalıklar önlenebilir.

DAMAR SERTLİĞİNİ ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR ?

Damar sertliği, damarlar içinde yavaş ve sinsi şekilde oluşur.Hasta ancak damarlardaki daralma çok ilerlediği zaman bunun farkına varır.Bazı risk faktörleri damar sertliğini belirgin ölçüde artırdığı için damar hastalığı olan kimselerin sürekli olarak koruyucu tedavi altında olmaları gerekir.Damar sertliği damarların tamamen tıkanmasına yol açma da  buradan kopan bir parça daha uzaktaki bir damarı tıkayabilir veya daralmış damar tıkanarak kan akımı kesintiye uğrayabilir.
Damar sertliği gelişimini önlemek için veya en aza indirmek için aşağıdaki önerilere uyulmalıdır ;

• Kilo verin, ideal kilonuza gelin
• Sigaradan uzak durun, içiyorsanız bırakın.
• Tansiyonunuzu düzenli olarak ölçtürün, yüksekse kontrol altına alınması için uzman hekime başvurun.
• Diyet yapın, yağlı kolestrollü yiyeceklerden örneğin yumurta ve mayonezden uzak durun.
• Kan şekerinizi kontrol ettirin, yüksekse bir hekime başvurun.
• Kan üfik asit düzeyinizi kontrol ettirin.
• Düzenli egzersiz yapın.
• Ruhsal gerginlik yaratan durumlardan sakının.
• Doğum kontrol hapı kullanıyorsanız sigaradan uzak durun.Nikotin ve hormonların  birlikte alınması genç yaşta bile inme riskini arttırır.

İNME SONRASI NE YAPILMALIDIR?

İnme beyin hastalığıdır.Hastalar mutlaka beyin hastalıkları uzmanı, nörolog tarafından görülmelidir.Nörolog hastanın şikayet ve muayene bulguları ile beynin etkilenen bölgesini belirler.Tanıyı ( beyin tomografisi, beyin MR’ı, beyin damarlarındaki doppleri gibi ) ister.Bunların sonucunda nedeni ortaya koyarak uygun tedaviye başlar.

İNME TEDAVİSİ

Beyinde kan dolaşımı bozukluğuna bağlı olarak nörolojik belirtiler geliştiği zaman hiç gecikilmeden acil tedavi uygulanmaya başlanmalıdır.Beyin dokusunun dolaşım bozukluğuna tahammülü çok azdır, birkaç dakika ile sınırlıdır.Kalp krizi gibi inme de acil bir durumdur.
En önde gelen amaç, kalbin kanı atım gücünü ve kan basıncını düzenleyerek beynin kan akımının normale dönmesini sağlamaktır.Damar tıkanıklığına bağlı olarak harabiyeti aza indirmek için kan akışkanlığını arttırıcı bazı ilaçlar kullanılmaktadır.Bazı hastalarda damarı tıkayan pıhtının ertilmesi için ilaç verilmektedir.Ancak bu uygulama hasta çok kısa sğrede hastaneye ulaşmış ve merkez iyi gelişmişse yapılabilmektedir.
Beyninde kan dolaşım bozukluğuna bağlı nörolojik ilaç tedavisi dışında fizik tedavi çok yararlı ve olabildiğince başlanmalıdır.
Bu hastalıktan korunmak için genellikle kan pıhtılaşmasını engelleyen, kan akışkanlıklarını artıran ilaçlar kullanılmaktadır.Farklı durumlarda seçilen birkaç farklı grup ilaç bulunmaktadır.Bu ilaçlar, yan etkileri nedeniyle hekim kontrolünde kullanılmalıdır.Bazı damar hastalıkları cerrahi yöntemlerle tedavi edilerek inme ortaya çıkışı ve tekrarı engellenebilir.

RİSK FAKTÖRLERİ

• Kan basıncı yüksekliği
• Kan lipidleri (yağları) yüksekliği
• Şeker hastalığı
• Gut hastalığı
• Sigara
• Şişmanlık
• Doğum kontrol hapları